มีผลการศึกษามากมายเกี่ยวกับพฤติกรรมของมนุษย์ ที่บ่งบอกว่าสิ่งไหนก็ตามที่เราทำเป็นประจำทุกวัน วันละเล็กละน้อยอย่างต่อเนื่อง สิ่งเหล่านั้นจะกลายเป็นนิสัยติดตัวของเราไปโดยอัติโนมัติ ยกตัวอย่างเช่น ถ้าคุณตื่นนอนตอนเช้าแล้วหยิบโทรศัพท์ขึ้นมาดูบ่อยๆ ทำทุกวัน พอผ่านไปเป็นเดือน สมองก็จะสั่งให้เอามือไปหยิบโทรศัพท์ทันที เมื่อตื่นขึ้นมา ซึ่งคงจะเป็นเรื่องที่ดี หากมันเป็นนิสัยในทางบวก แต่ในทางกลับกัน ถ้าเป็นนิสัยที่ทำให้ชีวิตหรือสุขภาพของเราแย่ลงละ จะทำยังไง จะมีวิธีจัดการกับนิสัยแย่ๆเหล่านั้นได้อย่างไร ในหนังสือ Atomic Habits ที่เขียนโดย James Clear ได้แนะนำวิธีการเปลี่ยนนิสัยที่แย่ๆ ให้กลายเป็นนิสัยที่ดี โดยใช้กฏ 4 ข้อ ไว้ดังนี้
*กฏข้อที่ 1 “ทำให้เห็นชัดเจน”
วิธีสร้างนิสัยที่ดี
1.1 เริ่มจากการประเมินนิสัยที่ทำประจำวัน แล้วบันทึกนิสัยเอาไว้เพื่อเตือนสติตัวเอง เขียนออกมาเป็นข้อๆ สิ่งไหนเป็นนิสัยที่ดี สิ่งไหนเป็นนิสัยไม่ดี ต้องการจะเลิกทำ
1.2 ฝึกใช้ความมั่งมั่นสู่ความสำเร็จที่ว่า ฉันจะทำอะไร? เวลาไหน? ที่ไหน? โดย “ชี้และพูด” เช่น ต้องการอ่านหนังสือ ก็พูดออกมาว่า “ฉันจะอ่านหนังสือเรื่องอะไร”
1.3 ต่อยอดจากนิสัย ที่เราจะทำในข้อที่ 2 คือหลังจากทำข้อที่ 2 เสร็จแล้วจะทำอะไรต่อ เช่น ฉันอ่านหนังสือเสร็จแล้ว ฉันจะไปออกกำลังกาย
1.4 ออกแบบสิ่งแวดล้อม ทำให้ปัจจัยกระตุ้นนิสัยดีมีความชัดเจนและมองเห็นได้ง่าย เช่น ต้องการอ่านหนังสือ ก็หาชั้นหนังสือวางไว้ตรงที่เห็นได้ง่าย ต้องการออกกำลังกาย ก็หารูปดาราที่หุ้นดีมาติดเอาไว้
วิธีเลิกนิสัยไม่ดี
*ลดการมองเห็นหรือสัมผัสปัจจัยกระตุ้นนิสัยไม่ดี เช่น ถ้าคุณต้องการเลิกสูบบุหรี่ ก็อย่าไปใกล้กับคนสูบบุหรี่
*กำจัดปัจจัยเหล่านั้นออกจากสิ่งแวดล้อมของคุณ เช่น ไม่พกไฟแช็ค หรืออะไรที่จะทำให้คุณอยากสูบบุหรี่
*กฏข้อที่ 2 “ทำให้น่าดึงดูดใจ”
วิธีสร้างนิสัยที่ดี
คาดหวังกับรางวัลที่จะได้รับ เมื่อคุณสร้างนิสัยใหม่ได้สำเร็จ เช่น ถ้าคุณเป็นคนอ้วน ก็ให้นึกถึงภาพคนหุ่นดี หรือเสื้อผ้าสวยๆที่คุณต้องการจะใส่มัน ยิ่งสิ่งที่คุณคาดหวังดึงดูดใจมากเท่าไหร่ โอกาสที่จะสร้างนิสัยใหม่ที่ดีก็จะยิ่งมีมากขึ้นเท่านั้น
2.1 จับคู่การกระทำที่อยากจะทำกับการกระทำที่ต้องทำโดยใช้เทคนิคการรวมสิ่งล่อใจ
2.2 เป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มคนที่มีพฤติกรรมที่เราต้องการจะเป็น
2.3 เริ่มต้นจากการทำสิ่งง่ายๆ ที่ทำให้มีความสุขก่อน
วิธีเลิกนิสัยไม่ดี
*ปรับทัศนคติใหม่
*เน้นประโยชน์ที่จะได้รับจากเลิกนิสัยที่ไม่ดี
*กฏข้อที่ 3 “ทำให้เป็นเรื่องง่าย”
การทำซ้ำบ่อยๆคือรูปแบบของพฤติกรรมที่ทำให้เกิดความเปลี่ยนแปลง
วิธีสร้างนิสัยที่ดี
3.1 ก้าวไปข้างหน้าอย่างช้าๆ โดยไม่หันหลังกลับ การสร้างนิสัยใหม่จำเป็นต้องใช้ความต่อเนื่องและการทำซ้ำบ่อยๆ ถ้าคุณเริ่มสร้างนิสัยที่ดีไปแล้ว จงทำต่อไปเรื่อยๆอย่าหยุด เช่น การออกกำลังกาย อาจจะเริ่มต้นที่วันละ 5-10 นาที ทำเป็นประจำทุกวัน โดยกำหนดเวลาที่ชัดเจน
3.2 ให้ความสำคัญกับการลงมือทำมากกว่าการวางแผน
3.3 ระยะเวลาไม่สำคัญเท่ากับจำนวนครั้งที่คุณกระทำ หมายความว่า การออกกำลังกายนานๆ ไม่ใช่สิ่งสำคัญ แต่การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอทุกวันต่างหากที่จะช่วยสร้างนิสัยชอบออกกำลังกายให้กับคุณได้
วิธีเลิกนิสัยไม่ดี
*เพิ่มอุปสรรคหรือแรงต้านโดยการเพิ่มเรื่องยุ่งยากที่นำไปสู่นิสัยไม่ดี เช่น นิสัยชอบสูบบุหรี่ ก็ให้คิดถึงความยุ่งยากเช่น ต้องไปหาที่สูบที่คนอื่นไม่เห็น หรือได้กลิ่น ,สูบแล้วต้องไปแปรงฟัน ,ต้องทนกับสายตาคนอื่นที่มองเรา
*กำจัดทางเลือกหรือข้ออ้างที่จะทำให้เราทำนิสัยไม่ดี
*กฏข้อที่ 4 “ทำให้น่าพึ่งพอใจ”
วิธีสร้างนิสัยที่ดี
4.1 ใช้ตัวเสริมแรง โดยการให้รางวัลกับตัวเองทันทีเมื่อทำเรื่องดีๆสำเร็จ อย่างเช่น ถ้าคุณเลิกซื้อของที่ไม่จำเป็น คุณจะมีเงินในบัญชีธนาคารเพิ่มขึ้น
4.2 เมื่อไหร่ที่หลีกเลี่ยงพฤติกรรมแย่ๆได้ให้ภูมิใจในตัวเอง
4.3 อย่าแหกกฏของตัวเองสร้างไว้เด็ดขาด
4.4 ดึงตัวเองกลับมาให้เร็วถ้าคิดว่ากำลังทำนิสัยที่ไม่ดี
วิธีเลิกนิสัยไม่ดี
*ใช้คนอื่นช่วยในการควบคุมพฤติกรรมของเรา
*ทำสัญญากับตัวเอง เพื่อผูกมัดไม่ให้เราหลงทาง
*มีบทลงโทษ ที่ทำให้รู้สึกเจ็บปวดเมื่อทำนิสัยไม่ดีออกมา
การสร้างนิสัยใหม่จำเป็นต้องมีความต่อเนื่องสม่ำเสมอ โดยการเริ่มต้นจากสิ่งง่ายๆ เล็กๆ ทำไปเรื่อยๆจนกลายเป็นอัตโนมัติ แล้วผลลัพท์จะเกิดขึ้นเอง ถ้ากำแพงเมืองจีน ไม่ได้สร้างเสร็จในวันเดียว นิสัยของเราก็เป็นแบบนั้นเช่นกัน
ขอบคุณที่ติดตาม
ด้วยความปราถนาดี #Mr.P
อ้างอิงข้อมูลจาก หนังสือ Atomic Habits เขียนโดย James Clear